Kleszcze, małe stawonogi, mają w sobie moc, która może zrujnować zdrowie człowieka. Nosząc ze sobą szereg groźnych patogenów, stanowią realne zagrożenie, które z roku na rok staje się coraz bardziej palącym problemem zdrowotnym. W Polsce choroby przenoszone przez kleszcze, takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu, nie tylko wzbudzają obawy, ale także stają się przedmiotem wielu badań i kampanii informacyjnych. Zrozumienie, jakie choroby mogą być wywoływane przez te niewielkie pasożyty oraz jak skutecznie się przed nimi bronić, jest kluczowe dla ochrony naszego zdrowia.
Czy choroby wywoływane przez kleszcze stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka?
Kleszcze stanowią poważne zagrożenie dla naszego zdrowia. Te niewielkie pajęczaki przenoszą szerokie spektrum patogenów – od bakterii, przez wirusy, po pierwotniaki – które wywołują groźne infekcje. Ich potencjał chorobotwórczy jest ogromny; szacuje się, że mogą być nosicielami nawet:
- 130 typów wirusów,
- 200 odmian piroplazm,
- 20 różnych riketsji.
Szczególnie niebezpieczne są takie schorzenia jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Są to choroby, które często prowadzą do poważnych, przewlekłych problemów zdrowotnych. Co niepokojące, obserwujemy stały wzrost liczby zachorowań, co czyni choroby odkleszczowe istotnym problemem społecznym i poważnym wyzwaniem epidemiologicznym.
Jakie są rodzaje chorób przenoszonych przez kleszcze: bakteryjne, wirusowe i pierwotniakowe?
Te niewielkie pajęczaki, kleszcze, są nosicielami różnorodnych patogenów. Choroby, które wywołują, można podzielić głównie na trzy kategorie: bakteryjne, wirusowe oraz te spowodowane przez pierwotniaki.
Wśród schorzeń bakteryjnych, na które można zachorować po ukąszeniu, wymienia się przede wszystkim boreliozę. Inne zagrożenia to:
- anaplazmozę,
- bartonellozę,
- tularemię,
- erlichiozę monocytarną.
Z kolei choroby wirusowe reprezentuje choćby kleszczowe zapalenie mózgu. Natomiast babeszjoza jest przykładem schorzenia wywoływanego przez pierwotniaki.
Ta szeroka gama przenoszonych drobnoustrojów podkreśla, jak istotne jest unikanie ukąszeń i świadomość potencjalnych ryzyk związanych z kleszczami.
Borelioza – najczęściej występująca choroba przenoszona przez kleszcze
Borelioza, wywołana przez krętki Borrelia, to najczęściej diagnozowana w Polsce choroba odkleszczowa. Jej szerokie rozpowszechnienie widać w statystykach: w samym 2018 roku w naszym kraju odnotowano ponad 20 tysięcy zachorowań, podczas gdy w całej Europie rocznie notuje się ich około 85 tysięcy przypadków.
Wczesne symptomy boreliozy potrafią być zwodnicze i często przypominają objawy grypowe. Jednak kluczowym sygnałem bywa charakterystyczny, powiększający się rumień wędrujący. Leczenie boreliozy opiera się na antybiotykoterapii, dlatego niezwykle ważne jest wczesne rozpoczęcie terapii.
Kleszczowe zapalenie mózgu – choroba wirusowa i możliwość szczepienia
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważne schorzenie wywoływane przez wirusa należącego do rodziny Flaviviridae, przenoszone przez kleszcze. W Polsce co roku obserwujemy od 150 do ponad 250 przypadków pełnoobjawowej postaci tej infekcji. Gdy już dojdzie do zachorowania, leczenie koncentruje się przede wszystkim na wsparciu pacjenta, np. poprzez dożylne podawanie płynów uzupełniających wodę i elektrolity.
Warto podkreślić, że spośród chorób przenoszonych przez te pajęczaki, jedynie na KZM dostępna jest szczepionka, stanowiąca skuteczną formę profilaktyki. Priorytetem staje się właśnie szczepienie, które chroni nasz układ nerwowy przed tym groźnym wirusem.
Pełny podstawowy cykl szczepienia obejmuje trzy iniekcje, zapewniające odporność na minimum trzy lata. Aby utrzymać ochronę w kolejnych latach, konieczne są dawki przypominające, podawane zazwyczaj co pięć lat.
Jakie są objawy chorób wywoływanych przez kleszcze?
Choroby przenoszone przez kleszcze potrafią manifestować się na wiele różnych sposobów. Często ich pierwsze sygnały łatwo pomylić ze zwykłym przeziębieniem czy grypą. Typowe wczesne dolegliwości to na przykład:
- bóle głowy i mięśni,
- odczuwalne zmęczenie,
- dreszcze,
- a czasem nawet nudności,
- wymioty,
- czy trudności z oddychaniem.
Warto jednak pamiętać, że konkretne objawy zależą od rodzaju choroby.
- Przykładowo, borelioza słynie z charakterystycznego rumienia wędrującego, choć nie zawsze się pojawia. Często towarzyszą jej bóle stawów, a w bardziej zaawansowanych przypadkach mogą wystąpić symptomy neurologiczne,
- Z kolei anaplazmoza granulocytarna zazwyczaj przynosi wysoką gorączkę i bardzo silne bóle mięśni,
- Natomiast babeszjoza objawia się gorączką, dreszczami i często towarzyszącymi im obfitymi potami.
Co ciekawe, nawet około 70% osób, które zachorowały, nie potrafi przypomnieć sobie momentu ukąszenia przez kleszcza.
Jak wygląda leczenie i profilaktyka chorób odkleszczowych?
Leczenie chorób przenoszonych przez kleszcze zależy od czynnika, który je wywołał. Jeśli przyczyną są bakterie, jak w przypadku boreliozy, standardem jest antybiotykoterapia trwająca zazwyczaj kilka tygodni. Natomiast w przypadku wirusowego kleszczowego zapalenia mózgu (KZM), terapia koncentruje się na łagodzeniu objawów, obejmując podawanie m.in. kroplówek, leków przeciwgorączkowych czy preparatów przeciwzapalnych.
Aby zminimalizować ryzyko ukąszenia kleszcza i zakażenia, warto stosować kilka zasad profilaktyki. Przede wszystkim, unikaj przebywania w miejscach o wysokim ryzyku występowania kleszczy, takich jak wysokie trawy, zarośla czy lasy liściaste. Gdy wybierasz się na łono natury, pamiętaj o odpowiednim ubiorze – najlepiej sprawdzą się długie spodnie, koszule z długimi rękawami i zakryte buty. Dodatkowo, używaj repelentów na skórę i odzież. Po powrocie do domu, dokładnie sprawdź całe ciało w poszukiwaniu kleszczy.
Bardzo skuteczną metodą ochrony przed wirusowym kleszczowym zapaleniem mózgu (KZM) jest szczepienie. Aby uzyskać pełną odporność, zazwyczaj konieczne jest przyjęcie trzech dawek szczepionki.
Materiał sponsorowany przez choroby wywoływane przez kleszcze.