Choroby przenoszone przez kleszcze to poważne zagrożenie zdrowotne, które dotyka ludzi na całym świecie. Te małe, niepozorne pajęczaki są nosicielami wielu patogenów, w tym wirusów, bakterii oraz pierwotniaków, co sprawia, że ich ukąszenie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. W Polsce najczęściej występującą chorobą odkleszczową jest borelioza, której objawy mogą być mylone z przeziębieniem, a jej skutki bywają długotrwałe. Warto zatem poznać rodzaje chorób wywoływanych przez kleszcze, ich objawy oraz metody profilaktyki, aby skutecznie chronić siebie i swoich bliskich przed tymi niebezpieczeństwami.
Choroby wywoływane przez kleszcze – zagrożenie dla zdrowia
Kleszcze to groźne pasożyty, które przenoszą na ludzi różnorodne zarazki. Wśród nich znajdują się między innymi wirusy, bakterie czy pierwotniaki. Zakażenia wywołane ich ukąszeniami stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia wielu osób. Co więcej, schorzenia te zaliczamy do tak zwanych zoonoz – oznaczają one, że patogeny przenoszą się ze zwierząt na człowieka.
Rodzaje chorób przenoszonych przez kleszcze: bakteryjne, wirusowe i pierwotniakowe
Choroby przenoszone przez kleszcze są różnorodne, a ich klasyfikacja opiera się głównie na typie drobnoustroju, który je wywołuje.
W ten sposób wyróżniamy przede wszystkim infekcje bakteryjne, wirusowe oraz wywoływane przez pierwotniaki.
Lista chorób bakteryjnych, które te pasożyty mogą przenosić, jest dość długa i obejmuje między innymi:
- boreliozę,
- anaplazmozę,
- bartonelozę,
- tularemię,
- erlichiozę,
- gorączkę Q,
- różne rodzaje riketsjoz.
Kleszcze bywają również wektorami dla wirusów; do najbardziej znanych wirusowych chorób odkleszczowych należą kleszczowe zapalenie mózgu oraz gorączka krymsko-kongijska.
Nie można zapomnieć także o infekcjach powodowanych przez pierwotniaki – sztandarowym przykładem jest tu babeszjoza.
Borelioza – najczęściej występująca choroba przenoszona przez kleszcze
W Polsce najczęściej diagnozowaną chorobą przenoszoną przez kleszcze jest borelioza, za którą odpowiadają bakterie Borrelia burgdorferi.
Liczba przypadków tej choroby jest znacząca – w samym 2018 roku odnotowano ich w Polsce ponad 20 tysięcy. Kleszcz przenosi zakażenie głównie przez swoją ślinę, a rzadziej przez wymiociny.
Pierwszym i często najbardziej charakterystycznym sygnałem boreliozy jest rumień wędrujący (pełzający), który z czasem powiększa się. Chorobie tej mogą towarzyszyć także symptomy przypominające grypę.
Kluczowe dla powodzenia terapii jest wczesne rozpoznanie. Niestety, mimo rosnącej świadomości, statystyki dotyczące liczby zachorowań w Polsce stale wzrastają.
Kleszczowe zapalenie mózgu – choroba wirusowa z możliwością szczepienia
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważne schorzenie wywoływane przez wirusy z rodziny Flaviviridae, przenoszone głównie przez kleszcze. Warto podkreślić, że KZM jest jedyną chorobą odkleszczową, przed którą możemy się skutecznie chronić dzięki dostępnej szczepionce.
W Polsce co roku notuje się od 150 do ponad 250 pełnych przypadków tej infekcji. Szczepienie stanowi kluczową metodę profilaktyki, zapewniając skuteczną ochronę przed zakażeniem układu nerwowego.
Podstawowy cykl składa się z trzech dawek i zabezpiecza przed chorobą na minimum trzy lata. Następnie, dla utrzymania odporności, zaleca się przyjmowanie dawek przypominających zazwyczaj co pięć lat.
Jakie są objawy chorób odkleszczowych – na co zwrócić uwagę?
Objawy schorzeń przenoszonych przez kleszcze nierzadko mylone są z symptomami przeziębienia czy grypy, dlatego niezwykle ważne jest, aby zwracać na nie szczególną uwagę.
Wśród najczęściej występujących dolegliwości wymienia się:
- bóle głowy,
- bóle mięśni,
- silne, przewlekłe zmęczenie, które utrudnia codzienne funkcjonowanie,
- dreszcze,
- niekiedy też nudności lub wymioty,
- rzadziej obserwuje się natomiast problemy z oddychaniem.
Dla boreliozy, jednej z najgroźniejszych chorób odkleszczowych, sygnałem alarmowym bywa charakterystyczny rumień wędrujący, który najczęściej pojawia się w miejscu ukłucia.
Inne choroby, jak choćby anaplazmoza czy babeszjoza, często objawiają się wysoką gorączką, której towarzyszą dreszcze i obfite poty.
Co ciekawe, sporo pacjentów zmagających się z chorobami przenoszonymi przez kleszcze w ogóle nie przypomina sobie, że zostali przez pajęczaka ukłuci.
Jakie są metody i leki w leczeniu chorób przenoszonych przez kleszcze?
Terapia schorzeń przenoszonych przez kleszcze ściśle zależy od rodzaju wywołującego je patogenu.
Jeśli przyczyną są bakterie, jak w przypadku boreliozy, stosuje się antybiotyki. Te leki skutecznie zwalczają krętki Borrelii, a terapia nimi trwa zazwyczaj kilka tygodni.
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to natomiast schorzenie wirusowe. Tutaj podejście jest zupełnie inne – opiera się na leczeniu objawowym. Oznacza to, że skupiamy się na łagodzeniu symptomów, np. nawadniając pacjenta dożylnie czy podając mu leki obniżające gorączkę.
Co więcej, istnieją infekcje wywoływane przez pierwotniaki, które wymagają zastosowania specyficznych medykamentów.
Widać zatem wyraźnie, jak bardzo różni się terapia boreliozy (bakteryjnej) od postępowania w przypadku KZM (wirusowego).
Jak się chronić przed chorobami odkleszczowymi?
Zagrożenie chorobami przenoszonymi przez kleszcze jest realne. Kluczowym sposobem ochrony jest po prostu unikanie ukąszeń – to najskuteczniejsza profilaktyka.
Wybierając się na spacer czy wędrówkę w miejsca, gdzie mogą być kleszcze, pamiętaj o kilku zasadach:
- spryskaj odsłoniętą skórę oraz odzież specjalnym środkiem odstraszającym,
- postaw też na odpowiedni ubiór – długie rękawy i nogawki, najlepiej w jasnych kolorach, bo na nich łatwiej dostrzec nieproszonego gościa,
- po powrocie do domu nie zapomnij dokładnie obejrzeć całego ciała.
Świadomość ryzyka to podstawa. Pamiętaj, że choć borelioza to częsta choroba odkleszczowa, wciąż nie ma na nią skutecznej szczepionki, co tylko podkreśla, jak ważne jest samo zapobieganie ukąszeniom.
Publikacja bazuje na informacjach opublikowanych na choroby wywoływane przez kleszcze.